Ringkasan Novel Sunda "Lain Eta" Karya Moh.Ambri

Sumber foto: http://3.bp.blogspot.com/

Eha kembang desa Kaum di Cianjur tukang ngaput, panggih jeung Mahmud palajar nu keur ulin ka lembur babaturanna di Cianjur nyaeta Den Bahrum. Eha panggih jeung Mahmud di toko baju. Eha keur neangan renda, ari Mahmud keur neangan dasi. Tina panggih di toko eta Mahmud jadi bogoheun ka Eha, manehna mikeun surat ti Batawi (tempat Mahmud sakola) lewat Den Bahrum tuluy di bikeun ka si Sarikem (pembantuna Eha).

Tuluyna eta Eha jeung Mahmud teh jadi deukeut tina surat, nepi ka nu tadina Mahmud ngan nganjang sakali ka Cianjur teh ayeunamah nepi ka 2 minggu sakali pikeun panggih jeung Eha. Ari panggihna teh di imah ua Eha, hiji waktu ku ua Eha ditanya Mahmud yen alona teh Eha rek disariusan ku Mahmud atawa ngan rek ulin hungkul jeung ua na teh hayang apal yen saha si Mahmud teh saacan ditanya ku bapana Eha, nyaeta Juragan Kalipah. Tapi didinya Mahmud ngabohohong ka uana Eha, manehna nyaritakeun yen ramana teh digawe keur perusahaan walanda, padahal ramana urang Sukabumi anu ceuk Mahmud bebeja ka Eha mah juragan taneuh. Santukna niatan Mahmud teh disatujuan ku ramana Mahmud, ramana miwarang wargina nu urang Cianjur nyaeta Den Karta sangkan ngajelaskeun ka Juragan Kalipah yen Mahmud teh rek nanyaan Eha. Ku Juragan Kalipah teh ditarima niat alus nu di sampekeun ku Den Karta.

Beuki lila, Juragan Kalipah kakara apal yen Mahmud teh bujang nu acan gawe jeung lain urang Cianjur. Kukituna Juragan Kalipah teh teu nyatujuan Eha jeung Mahmud pedah 3 hal nyaeta kahiji lain sadaerah, kadua si Mahmud teh sakola di sakola walanda nu geus puguh lamun digawe teh rek jauh--jadi Eha ge pasti rek jauh, katilu teu apal asal muasal agamana Mahmud--naha si Mahmud teh agamana alus atawa henteu, soleh atawa henteu. Ari uana mah jeung pun biang Eha satuju ka Mahmud ngan Juragan Kalipah mah tetep netreg teu nyatujuan Mahmud jeung Eha.

Saprak teu disatujuan teh, Mahmud meunang gawe di Semarang. Ari Eha kalah dijodokeun ku ramana jeung Juragan Mantri nyaeta duda nu boga anak tilu. Eha teh nurut wae ka ramana, sanajan hate namah masih bogoh ka Mahmud. Saparantos nikah, Eha teh di bawa ku Juragan Mantri ka tempat gawena nyaeta di Kuningan. Eha saeutik saeutik mah narimakeun da Juragan Mantri teh bageur kacida, ngan hiji masalahna nyaeta Juragan Mantri teh teu boga waktu kanggo Eha, jeung deui Eha teh kudu ngurus anakna Juragan Mantri nu laleutik keneh. Teu lila tas pindah teh, Juragan Mantri teu tarima jeung kaayaan Eha nu salingkuh jeung tatanggana. Salakina teh didinya teu ngambek, ngan hayang apal kahayang Eha kumaha. Eha teh ngan ngambek majar hayang balik ka Cianjur.

Dina perjalanan ka Cianjur teh Eha ka Bandung heula, ka uana nu di Bandung didinya manehna teh menta patulung ka uana sangkan bisa cere jeung salakina. Bisi uana geus nganasehatan ge, angger wae Eha teh hayang cere jeung Juragan Mantri. Tidinya teh ua na menta ka Mang Okom ambeh cerai tapi ceuk Mang Okom kudu aya parsatujuan ti duanana, atuh didinya Eha teh beuki keuheul.

Pasisiangan di pasar, Eha ngadenge ibu ibu nu keur ngagarosip yen aya gadis nu ngaranna Cicih kakara pindah nuturkeun carogena ka Semarang, sihoreng teh nyaeta istrina Mahmud nu urang Sukabumi. Kanyenyerian hate Eha ngadenge beja kitu, antukna manehna minggat pasosore ti uana rek balik ka Cianjur. Ari kareta mesin nu di dagoan teh teu datang wae sangkan poe geus peuting ge. Aya hiji jajaka anu liwat, manehna ngajelaskeun yen teu aya kareta mesin ka Cianjur wayah kitu. Eha bingung manehna lamun ka uana ngarasa salah jeung deui teu apal jalan ka uana da geus peuting. Eha kalah milu mondok di imah jajaka eta nu ngarana teh Den Kosim.

Saterusna Eha teh kalah cicing di imah Den Kosim sanajan Den Kosim teh apal yen Eha teh masih boga salaki da acan di talak ku Juragan Mantri. Menang 5 bulan Eha saimah jeung Den Kosim, tuluy Eha tipes. Den Kosim ngabejaan ka kulawargana Eha di Cianjur, mimitinamah Juragan Kalipah teh ambek majar Eha mah moal diaku anak deui. Tapi lila lila mah dibujuk ku pun biang jeung ua na Eha, kulawargana Eha ngalongok ka Bandung. Didinya Eha teh menta panghampura ka ibu, ramana, jeung ka uana manehna teh abur aburan. Eha teh menta mulang ka Cianjur manehna hayang nyantri caran baheula keur lajang.